Arrival

***Το παρακάτω κείμενο αποκαλύπτει την πλοκή και το τέλος της ταινίας Arrival***

***ΜΗΝ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ αν δεν την έχετε δει και θέλετε να την δείτε ανεπηρέαστοι!!!***

***Σταματήστε εδώ αν θέλετε να δείτε την ταινία “Arrival” χωρίς να ξέρετε την πλοκή και το τέλος!!!***

Στην Ιστορία της τέχνης του Κινηματογράφου έχουν δημιουργηθεί τέσσερεις ταινίες

που χρησιμοποιούν την επιστημονική φαντασία σαν όχημα για να συζητήσουν κεντρικά θέματα της ύπαρξης,

όπως την κατανοεί η αυτοσυνείδηση του ανθρώπινου είδους.

Η ταινία

2001, A Space Odyssey (1968)

Συζήτησε την εξέλιξη του πνεύματος

και την συνεπή αναγωγή των πνευματικών ικανοτήτων στην βιολογική ύπαρξη.

Σαν δεύτερο επίπεδο συζήτησε το αποτέλεσμα στην συνείδηση της ανάγκης να αποκρυφτεί μια αλήθεια

και να αναγκαστεί κάποιος να ψεύδεται για να την αποκρύψει.

Η ταινία

Close Encounters of the Third Kind (1977)

Συζήτησε την επικοινωνία.

Σαν δεύτερο επίπεδο συζήτησε την φυσική τάση της αυτοσυνείδησης για εξερεύνηση.

Η ταινία

Interstellar (2014)

Συζήτησε την σχετικότητα του χρόνου.

Σαν δεύτερο επίπεδο συζήτησε την ρομαντική άποψη ότι η αγάπη μπορεί να υπερβεί τον χοροχρόνο.

Η ταινία

Arrival (2016)

Συζήτησε το ότι η κατανόηση του χοροχρόνου εξαρτάται από την δομή της σκέψης

και ότι η δομή και πολυπλοκότητα της γλώσσας (έκφρασης-επικοινωνίας) καθορίζει την δομή της σκέψης.

Σε δεύτερο επίπεδο συζήτησε την εκτίμηση την οποία διαφορετικές δομές σκέψης

αποδίδουν σε θέματα όπως η ποιότητα της εμπειρίας σε αντίθεση με το μήκος του χρόνου μιας εμπειρίας.

Και τέλος, συζήτησε το κίνητρα για ερωτήσεις και απαντήσεις,

και την λογική και συναισθήματα βάση των οποίων παίρνουμε αποφάσεις.

Κιούμπρικ και Κλαρκ

Σπίελμπεργκ,

Νόλαν και Θορν

Βιλνέβ και Τσιανγκ και Χάησερερ

και... οι θεατές στους κινηματογράφους

Ενώ το αριστούργημα των Κλαρκ και Κιούμπρικ, 50 χρόνια αργότερα, θεωρείται η κορυφή της έκφρασης επιστημονικής φαντασίας στον κινηματογράφο, και το έργο-αγάπης του Σπίελμπεργκ είναι ακόμα αξεπέραστο στην απλότητά του και την λαχτάρα που εμπνέει, και το έργο που ξεκίνησε από τον φυσικό Κιπ Θορν δοθηκε από τον Νόλαν με ακριβέστατο τρόπο, η ταινία Arrival υπόσχεται ότι θα επιζήσει στον χρόνο δίπλα στο 2001. Ίσως λίγο ...σφαιρικότερα από το 2001.

Για μένα...

...την θεωρώ πραγματικά εξαιρετική ταινία. Καταπληκτική, και στην κορυφή του τι εξέφρασε μέχρι σήμερα δια της κινηματογραφικής τέχνης και τεχνικής της επικοινωνίας το είδος μας στην εξερεύνηση της ύπαρξής μας.

Διαβάζοντας δωδεκάδες κριτικές και ερωτήσεις στην IMDB μου έκανε εντύπωση το πόσοι θεατές δεν έχουν καταλάβει την ταινία –ακόμα και εκείνοι στους οποίους άρεσε, χάνουν τις λεπτομερείς πινελιές του νοήματος.

Πρέπει να δώσει κανείς πολύ προσοχή στα πρώτα λεπτά, και να περιμένει ότι όλο το νόημα του τι παρακολουθούσε δύο ώρες θα φανερωθεί στα τελευταία λεπτά.

Η ταινία αρχίζει σε μια εποχή μετά από τα γεγονότα της ταινίας. Η ηρωίδα μιλά στην κόρη της. Περιγράφει ότι η ιστορία (της κόρης της) ξεκίνησε την ημέρα που «ήρθαν». Και τότε πηγαίνουμε πίσω στον χρόνο και η ιστορία αρχίζει την ημέρα που «ήρθαν».

Οι θεατές κινηματογραφικών ταινιών είναι συνηθισμένοι στην τεχνική του να μας δείχνει η ταινία στιγμές από διαφορετικούς χρόνους, τα λεγόμενα φλασμπακ και φλασφόργουαρντ. Και έτσι, κατά την διάρκεια της ταινίας, όταν η ηρωίδα βρίσκεται στο μέλλον («μέλλον» σχετικά με την στιγμή στην αφήγηση), οι θεατές υποθέτουν ότι βλέπουν φλασφόργουαρντ της ταινίας. Μόνο στο τέλος της ταινίας συνειδητοποιούμε ότι η ταινία ήταν σε εντελώς γραμμικό χρόνο και όλα συνέβαιναν με την σειρά που τα βλέπαμε, καθώς η ηρωίδα «έβλεπε/αισθανόταν» στο μέλλον (εννοώ "στο" μέλλον, όχι "το" μέλλον).

Ένας εξωγίηνος πολιτισμός έρχεται με δώδεκα διαστημόπλοια σε δώδεκα σημεία της Γης και περιμένει τους ανθρώπους να προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν μαζί τους.

Εμείς παρακολουθούμε τα συμβάντα σε μία από τις δώδεκα τοποθεσίες, στην Μοντάνα των ΗΠΑ, καθώς ο στρατός και η Υπερεσία Εθνικής ασφάλειας χρησιμοποιούν την ηρωίδα μας, μια καθηγήτρια γλωσσολογίας στην κορυφή του τομέα της, και έναν μαθηματικό-αστροφυσικό για να επικοινωνήσουν με τους επισκέπτες.

Οι άνθρωποι αποφασίζουν ότι πρέπει να διδάξουν στους επισκέπτες την ανθρώπινη γλώσσα, και να μάθουν οι ίδιοι την γλώσσα των επισκεπτών για να μπορέσουν οι επισκέπτες να κατανοήσουν την ερώτηση των ανθρώπων: «Για ποιόν σκοπό βρίσκεστε εδώ;» και να μπορέσουν οι άνθρωποι να κατανοήσουν την απάντηση των επισκεπτών.

Τα κλειδιά για να ξεκλειδωθεί το νόημα δίνονται στην ταινία:

• «Σε αντίθεση με όλες τις ανθρώπινες γραπτές γλώσσες, η γραφή τους είναι σημασιολογική. Μεταφέρει έννοιες. Δεν αντιπροσωπεύει ήχο. Σε αντίθεση με την ομιλία, ένα ολόγραμμα δεν περιορίζεται σε χρόνο. Μπορούν να «γράψουν» μια λέξη, ή ένα νόημα, ή ολόκληρο βιβλίο σε δύο δευτερολεπτα». Γεγονός που εγείρει το ερώτημα: "Είναι άραγε αυτός και ο τρόπος με τον οποίον σκέφτονται;"
• «Αν κατανοήσει κανείς εντελώς μια ξένη γλώσσα, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίον λειτουργεί ο εγκέφαλος» («Το όπλο (εργαλείο) ανοίγει τον χρόνο»).
• «Αν έβλεπες όλη σου την ζωή από την αρχή ως το τέλος, θα άλλαζες κάτι;»

Οι επισκέπτες είχαν ένα διαφορετικό τρόπο κατανόησης του χοροχρόνου. Για εκείνους ο χρόνος δεν ήταν γραμμικός αλλά συνολικός. Έτσι σκεπτόντουσαν και έτσι λειτουργούσε η γλώσσα με την οποίαν επικοινωνούσαν.

Επισκέφτηκαν τους ανθρώπους για να μας διδάξουν την γλώσσα τους έτσι ώστε να και εμείς να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ύπαρξη και να πολλαπλασιάσουμε τις δυνατότητές μας με τρόπο που να βοηθήσει την επιβίωση του είδους μας. Πριν καταφέρουμε όμως σαν είδος να κατανοήσουμε, έπρεπε πρώτα να ενωθούμε καταργώντας τα πολιτικά και γεωγραφικά σύνορα μεταξύ μας. Με αυτή την κατανόηση έρχεται η ερώτηση του που βρίσκεται η αξία; Στην ποιότητα ή την ποσότητα; Τι θα αποφασίζαμε αν ξέραμε που θα οδηγούσαν οι πράξεις μας.

Όταν τελικά η ηρωίδα μας καταφέρνει να ρωτήσει «Για ποιόν σκοπό βρίσκεστε εδώ;» η απάντησή τους είναι «Βοηθάμε την ανθρωπότητα. Σε τρεις χιλιάδες χρόνια χρειαζόμαστε την βοήθεια της ανθρωπότητας».

Καθώς η ηρωίδα μας κατανοούσε όλο λκαι περισσότερο την γλώσσα και την σκέψη των επισκεπτών, τόσο περισσότερο μπορούσε να αισθάνεται και να βλέπει γεγονότα από το μέλλον της. Στην αρχή δεν καταλαβαίνει τι είναι αυτές οι σύντομες εμπειρίες αλλά αργότερα τις κατανοεί. 

Τελικά σώζει την ανθρωπότητα από πόλεμο τηλεφωνώντας στον Κινέζο στρατηγό και εξηγώντας του τι είχε καταλάβει για τις προθέσεις των επισκεπτών. Τον αριθμό του τηλεφώνου του στρατηγού της τον έδωσε ο ίδιος ο στρατηγός στο μέλλον, όταν την γνώρισε για να την ευχαριστήσει για το τηλεφώνημα --ο χρόνος παύει να είναι γραμμικός και γίνεται συνολικός, ή σφαιρικός.

Η ηρωίδα μας αποφασίζει να ξεκινήσει σχέση με τον συνεργάτη της, και αποφασίζει να κάνει μια κόρη μαζί του ενώ ξέρει ότι η κόρη τους θα πεθάνει νέα από μια σπάνια ασθένεια. Όταν η κόρη τους είναι έφηβος το αποκαλύπτει στον σύζυγό της και πατέρα της κόρης τους. Εκείνος δεν μπορεί αν ζήσει με το γεγονός ότι θα πεθάνει η κόρη τους και θυμώνει με την ηρωίδα μας επειδή δεν του το είχε πει από την αρχή. Τους εγκαταλείπει. Η κόρη αργότερα πεθαίνει. Ο κύκλος κλείνει.

Η ηρωίδα μας αποφάσισε να φέρει στον κόσμο την κόρη της, κι’ ας ήξερε ότι θα πεθάνει νέα, γιατί για εκείνη η ύπαρξη του ανθρώπου, του σκεπτόμενου και δημιουργικού ατόμου που ήταν η κόρη της ήταν πιο σημαντική, στο να υπάρξει, από το για πόσο γραμμικό χρόνο θα υπήρχε, παρά την θλίψη του θανάτου της.


Τα λάθη που κάνουν οι θεατές:

ΛΑΘΟΣ: Οι επισκέπτες δεν θα ερχόντουσαν αν δεν ήξεραν ήδη την γλώσσα μας, και εφ’ όσον ήρθαν γιατί να μην επικοινωνήσουν κατ’ ευθείαν στην γλώσσα μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι επισκέπτες γνώριζαν την γλώσσα μας εξαρχής από το μέλλον, αλλά ο σκοπός τους ήταν να μάθουμε εμείς την δικής τους, προσπαθώντας να τους διδάξουμε την δική μας.

ΛΑΘΟΣ: Η ηρωίδα μας ήταν το μόνο άτομο που κατανόησε, ενώ πολλοί επιστήμονες προσπαθούσαν σε άλλες έντεκα οργανώσεις.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ηρωίδα μας κατανόησε το εν δωδέκατο του μηνύματος αλλά ήταν το μέρος του μηνύματος που αφορούσε την πρόθεση. Άλλος επιστήμονας σε άλλη ομάδα είχε κατανοήσει ότι η λέξη που λανθασμένα είχαν μεταφράσει οι άνθρωποι σαν «όπλο» σήμαινε στην πραγματικότητα «εργαλείο». Δεν επρόκειτο για όπλο αλλά για την ίδια την γλώσσα των επισκεπτών. Αλλά η ρωσική μυστική υπηρεσία τον δολοφόνησε καθώς προσπαθούσε να επικοινωνήσει το γεγονός στους άλλους. 

ΛΑΘΟΣ: Η ηρωίδα μας, ή οι επισκέπτες, ταξίδευαν στον χρόνο σαν με χρονομηχανή.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το ταξίδι στον χρόνο είναι άνευ νοήματος όταν ο χρόνος δεν είναι γραμμικός αλλά συνολικός. Δεν επρόκειτο για ταξίδι στον χρόνο αλλά για κατανόηση του τι συνέβη/συμβαίνει/πρόκειται να συμβει.

ΛΑΘΟΣ: Μπορούμε να αλλάξουμε το μέλλον.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μπορούμε να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους θα υπάρξει το μέλλον.

ΛΑΘΟΣ: Ήταν εγωιστικό να φέρει στην ζωή την κόρη της ξέροντας ότι θα πεθάνει νέα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ύπαρξή της ήταν πιο σημαντική από το μήκος του γραμμικού χρόνου για τον οποίον θα υπήρχε.

Πιστεύω ότι η ταινία Arrival πηγαίνει πολύ πιο ψηλά, και βαθιά συνάμα, από όλες τις άλλες ταινίες, ακόμα και από το 2001. Καμία άλλη ταινία, και έχω δει πολλές, δεν πλησιάζει την πολυπλοκότητα αυτής της ανάλυσης της ύπαρξης, της ανθρώπινης συνείδησης, του χοροχρόνου και της έκφρασης επικοινωνίας.

Το κλειδί που λειτούργησε αμέσως σε μένα για να αρχίσω να καταλαβαίνω την ταινία ήταν η στιγμιαία συνειδητοποίηση του τι εννοούσε το «Αν κατανοήσει κανείς εντελώς μια ξένη γλώσσα, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίον λειτουργεί ο εγκέφαλος». Το ήξερα αμέσως γιατί έχει συμβεί στον δικό μου εγκέφαλο με τα Αγγλικά. Δεν ταιριάζω πια στην νοοτροπία και τρόπο σκέψης της γενέτειρας γλώσσας και κοινωνίας.  

Όσο για μένα,
Αν έβλεπα όλη μου την ζωή από την αρχή ως σήμερα, 58 χρόνια, δεν θα άλλαζα τίποτα.